Dubbing, lektor, napisy czy oryginalny język?

Filmy i seriale zagraniczne towarzyszą mi niemal każdego dnia. Kiedy je oglądam, w znacznej większości wybieram nagrania z lektorem. Mimo iż nie uważam tego za rozwiązanie najlepsze jakościowo, lektor spełnia moje potrzeby. Po pierwsze seansom oddaję się wieczorami, kiedy jestem zmęczona. Wówczas śledzenie napisów to ostatnia rzecz, na jaką mam ochotę. Zdecydowanie wolę, aby w czytaniu wyręczył mnie sympatyczny pan. Po drugie w trakcie oglądania filmów i seriali – oczywiście wyłącznie tych mniej angażujących – recenzuję słodycze, a czasem sprawdzam, co ciekawego dzieje się na Instagramie. Nie byłabym w stanie czytać napisów i wykonywać drugiej czynności jednocześnie.

Od czasu do czasu oglądam filmy z bliskimi. W znacznej większości przypadków pada na seans z polskimi napisami. Kilka razy oglądaliśmy film w oryginale – przeważnie ze względu na brak transkrypcji, ale raz z uwagi na decyzję mojego towarzysza. I właśnie owa różnorodność preferencji skłoniła mnie do przemyśleń na temat wad i zalet każdego z rozwiązań. Uznałam, że podzielę się nimi z wami.

Poniżej prezentuję opisy czterech konkurencyjnych rozwiązań wraz z plusami i minusami – tymi, które widzę ja. Rozbudowałam je o sytuacje, z którymi najbardziej kojarzy mi się każda z możliwości.

Zachęcam też do lektury artykułu: Kino czy Netflix?

Filmy z dubbingiem – wady i zalety

Dubbing to doskonały sposób tłumaczenia, ale tylko w bajkach. Uważam, że klasyczne bajki dla dzieci i animacje – dla dzieci czy dorosłych – wiele zyskują dzięki zróżnicowaniu głosów bohaterów. Widzowi łatwiej wczuć się w fantastyczny klimat, a teksty i żarty są lepiej dostosowane do języka polskiego niż w przypadku odczytu dialogów przez lektora. Natomiast filmy z dubbingiem to dramat, zło i nieporozumienie. Kiedy widzę choćby zwiastun filmu dubbingowanego, przeszywa mnie dreszcz żenady. Jestem w stanie obejrzeć coś takiego jedynie w sytuacji, w której nie mam do dyspozycji niczego innego.

Filmy dubbingowane – plusy:

• łatwość wczucia się w historię dla dzieci, które nie nadążają za napisami.

Filmy dubbingowane – minusy:

• żenujące głosy i teksty (skrajna nienaturalność),
• świetne filmy nabierają charakteru kabaretu,
• zauważalny rozdźwięk pomiędzy ruchem ust a wypowiadanymi kwestiami,
• nie słychać oryginalnych żartów i tekstów,
• brak głosów lubianych aktorów,
• zerowy walor edukacyjny.

***

Filmy z lektorem – wady i zalety

Jak wspomniałam, filmy z lektorem stanowią mój najczęstszy wybór. Nie uważam ich za opcję najlepszą, natomiast cenię je za funkcjonalność i wygodę. To doskonała propozycja dla ludzi, którzy po całym dniu oddawania się rozmaitym czynnościom mają siłę wyłącznie leżeć, pierdzieć pod kołdrą i ewentualnie sięgać po kolejne chipsy do paczki spoczywającej tuż obok. Filmy z lektorem pozwalają też na wykonywanie kilku czynności w jednym czasie, przy czym jedna musi być mniej zajmująca (przykładowo przeglądanie zdjęć na Instagramie nie przeszkadza w oglądaniu filmu, ale robienie notatek do recenzji już owszem). W takiej sytuacji w chwilach nieuwagi lektor przemienia film w słuchowisko.

Filmy z lektorem – plusy:

• nie trzeba śledzić tekstu, więc nie ucieka żaden niuans,
• można się zrelaksować, bo lektor odwala całą robotę za widza,
• czego nie dopatrzy oko, to dosłyszy ucho,
• podczas seansu da się wykonywać drugą, mniej zajmującą czynność,
• pokaźna internetowa baza filmów z lektorem,
• absolutnie najlepszy wybór na seans rodzinny i imprezowy, zwłaszcza gdy ogląda się komedię, romans lub film familijny,
• najłatwiejsze do przyswojenia po alkoholu i innych używkach rozpuszczających umysł,
• płynnie wchodzą nawet w początkowych, najtrudniejszych dniach choroby (podczas gorączki),
• film z lektorem ukochany w dzieciństwie do końca życia pozostaje strawny tylko w tej formie, każda inna sprawia ból.

Filmy z lektorem – minusy:

• frustrujące niezgodności pomiędzy oryginałem a translacją,
• głos niektórych lektorów jest nie do zniesienia,
• lektorzy próbujący wczuć się w akcję irytują na potęgę,
• nierzadko cenzura wulgaryzmów,
• czasem nie do końca wiadomo, który bohater wypowiedział daną kwestię,
• marginalny walor edukacyjny,
• kiedy po latach usłyszy się ten sam film z innym lektorem, można umrzeć z irytacji,
• na miłośniku ciąży piętno osoby leniwej i nieznającej języka angielskiego.

***

Filmy z napisami polskimi – wady i zalety

Filmy z polskimi napisami uważam za rozwiązanie o doskonałym współczynniku przyjemności do dydaktyki. O ile jest się osobą dorosłą – albo chociaż dzieckiem nadążającym z czytaniem – z filmów z napisami czerpie się dużą przyjemność. Słychać oryginalny język, więc naturalnie chłonie się zagraniczne zwroty, a przy okazji nie trzeba udawać mądrzejszego, niż się jest, ponieważ na podorędziu są polskie tłumaczenia. Nawet jeśli między napisami a oryginałem zdarzają się rozbieżności – co jest nieuniknione – nie dochodzi do zagłuszenia pierwotnej wersji, co niestety ma miejsce w filmach z lektorem.

Filmy z polskimi napisami – plusy:

• głos jakiegoś typa nałożony na film nie wytrąca z fabuły,
• walor edukacyjny,
• przyjemność z wyłapywania kontekstów kulturowych,
• rozbieżności pomiędzy mową a tekstem łatwe do wychwycenia,
• szybszy dostęp do nowości, których nie przetłumaczył jeszcze lektor (m.in. w kinie),
• większa internetowa baza filmów z napisami polskimi względem filmów z lektorem czy dubbingiem (transkrypcje robią nie tylko zawodowcy).

Filmy z polskimi napisami – minusy:

• jeśli transkrypcji dokonał janusz, trzeba czytać zdania z błędami ortograficznymi i interpunkcyjnymi, a czasem nawet kwestie mające zupełnie inny sens niż w oryginale,
• skracanie długich wypowiedzi i pomijanie bardzo krótkich,
• niedobre dla dzieci do pewnego wieku,
• nie sprawdzą się w przypadku zmęczenia i choroby (gorączki),
• zdarza się, że napisy znikają za szybko, np. podczas szybkich dialogów,
• trudność zwrócenia uwagi na detale, co jest ważne chociażby w horrorach i filmach detektywistycznych,
• niekiedy napisy są za małe albo niezbyt wyraźne, zwłaszcza kiedy zlewają się z tłem,
• trudno oddawać się dwóm zajęciom w tym samym czasie.

***

Filmy w oryginalnym języku – wady i zalety

Z moich obserwacji wynika, iż jest to obecnie najmodniejsza – nie mylić z najpopularniejszą – forma filmów. Część osób sięga po filmy z oryginalną ścieżką dźwiękową z uwagi na chęć podszkolenia języka, niemało jednak lubi sobie tym faktem poprawiać samoocenę (I’m too sexy for filmy z lektorem).

Chociaż bez problemu rozumieniem treści po angielsku i jeśli nie mam wyboru, oglądam takie – weźmy chociażby materiały z zagranicznych kanałów na YouTubie – to jednak kładę nacisk na: jeśli nie mam wyboru. Denerwuje mnie fakt, iż w ostatnich latach świat rzucił się na samorozwój jak Janusz na nieogoloną Grażynę po tygodniowym wyjeździe służbowym, wobec czego aktywności czysto przyjemnościowe traktuje się jako godne pożałowania. Ty oglądasz filmy… Z LEKTOREM?! JA oglądam WYŁĄCZNIE w oryginale, ponieważ dzięki temu jestem coraz wyżej na ścieżce samorozwoju i kariery zawodowej.

Filmy w oryginale – plusy:

• błyskawiczny dostęp do nowych treści,
• ogromny walor edukacyjny,
• można skusić się na edukacyjne combo: oryginalny dźwięk + oryginalne napisy,
• przyjemność z wyłapywania kontekstów kulturowych,
• poczucie wyższości nad Januszami, które lubio z lektorem,
• można robić kilka rzeczy w tym samym czasie, o ile bardzo dobrze zna się oryginalny język filmu,
• napisy nie zasłaniają części ekranu, a lektor nie zagłusza tekstu.

Filmy w oryginale – minusy:

• powodzenia, jeśli film jest produkcji azjatyckiej, francuskiej, włoskiej albo innej opartej na języku, którego kompletnie nie znacie,
• konieczność udawania mądrego – lub pauzowania co minutę i siedzenia z nosem w słowniku – podczas seansu filmu wykorzystującego język specjalistyczny bądź wyposażonego w dialogi gęste, szybkie i rozbudowane,
• kompletnie nie dla dzieci, chyba że małych, którym wystarczą przesuwające się kolorowe obrazki na ekranie. Odpalacie takim horror, i po sprawie,
• jest się bucem w Warszaffki (nawet jeśli nie mieszka się w stolicy).

***

Jakie wady i zalety widzicie w powyższych rozwiązaniach? Wolicie filmy z dubbingiem, lektorem, polskimi napisami czy w oryginalnym języku? A może dobieracie rodzaje do okazji?